W dobie coraz częściej występujących sporów, konfliktów, nieporozumień pomiędzy ludźmi, instytucjami, przedsiębiorcami, naturalnym sposobem wydaje się możliwość rozwiązania swoich spraw na drodze pozasądowej. Dobrym sposobem jest skorzystanie z mediacji.
Chcąc uniknąć przedstawiania Państwu zarysu historycznego powstania instytucji mediacji, przypomnę tylko, że mediacja jako alternatywa dla postępowań sądowych w polskim prawie funkcjonuje już od kilkunastu lat. Wykorzystywana jest z powodzeniem do rozwiązywania konfliktów w każdej dziedzinie prawa i nie tylko. Można zauważyć rosnący trend stosowania tej instytucji przy rozwiązywaniu konfliktów, sporów.
Stawiając sobie w/w pytanie postaram się w sposób bardzo prosty, krótki i racjonalny przedstawić korzyści wynikające z mediacji.
Przede wszystkim: „Mediacje – to zarządzanie konfliktami przez bezstronnego mediatora, który kieruje procesem konstruktywnej dyskusji – jego praca opiera się na zaufaniu i wiarygodności, na nieinwazyjnym, pokojowym i konstruktywnym działaniu. Mediacja to sztuka zadawania pytań i sztuka antycypacji – tzn. przewidywania skutków. Wielką zaletą mediacji jest możliwość zatwierdzenia ugody i nadania jej klauzuli wykonalności przez sąd powszechny”. *
„Mediacje są dobrowolne (tzn. na każdym etapie postępowania można od mediacji odstąpić, nie ponosząc żadnych ujemnych konsekwencji), poufne (tzn. informacje uzyskane w trakcie mediacji nie mogą być wykorzystane w innych celach), nieformalne (tzn. jedynym dokumentem sporządzanym z postępowania mediacyjnego jest protokół oraz ewentualnie zawarta ugoda, porozumienie oraz zapiski mediatora służące mu w późniejszym skonstruowaniu ugody), a mediator jest osobą bezstronną (tzn. mediator nie jest stroną konfliktu, nie jest zaangażowany w państwa sprawę, nie bierze racji żadnej ze stron)”.
Najważniejszym ogniwem postępowania są strony. To one mają być zadowolone z wypracowania postanowień, zapisów ugody i być usatysfakcjonowane zawarciem trwałej ugody. Bez zgody stron, nie mogą być formułowane żadne punkty ugody. To one kształtują jej treść.
Mediacja jako sposób na rozwiązanie „konfliktowej sprawy” bez udziału Sądu, daje stronom możliwość pełnej kontroli nad postępowaniem mediacyjnym. Takiej kontroli stron pozbawione jest postępowanie przed sądem. Mediacja jest zdecydowanie szybszym i tańszym postępowaniem niż czasochłonne i kosztowne postępowania sądowe.
Podzielając zdanie innych osób, można przyjąć, że po rozpoznaniu sprawy przez sąd i zakończeniu jej wydaniem orzeczenia w sprawie, jedna ze stron zakończonego już postępowania przed sądem, nie będzie zadowolona z rozstrzygnięcia sądu, czego konsekwencją będzie wniesienie środka odwoławczego. Konsekwencją tego jest dalsze postępowanie przed sądem, zwiększające się koszty postępowania sądowego, frustracja, brak „spokoju ducha”, a przede wszystkim niepewność co do kolejnego już rozstrzygnięcia sądu. Mówiąc prosto „nie ma możliwości, aby strony postępowania sądowego, były tak samo zadowolone z wydanego werdyktu Sądu tzn., aby jedna strona nie czuła się „przegrana”.
Natomiast ugoda, porozumienie zawarte przed mediatorem po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego i zatwierdzeniu przez sąd ma moc ugody sądowej zawartej przed sądem. Takiej ugodzie można nadać klauzulę wykonalności i wówczas staje się ona tytułem wykonawczym. W tym postępowaniu nie ma osób „przegranych”.
Należy również zauważyć, że mediacja (postępowanie mediacyjne) nie zawsze może zakończyć się zawarciem ugody. Nie należy się tym tak do końca martwić, ponieważ możliwość rozmowy z drugą stroną konfliktu w obecności bezstronnego mediatora, może przyczynić się do załagodzenia istniejącego konfliktu, „zobaczenia czegoś, czego się nie widziało wcześniej”, pozwoli na spokojne spojrzenie w przyszłość.
*Jerzy śliwa., red.- „Sposoby rozwiązywania konfliktów” Polska Korporacja Trenerów Mediacji © Warszawa-Kraków 2014